تستوسترون چیست؟ بررسی عوامل موثر در کاهش سطح تستوسترون

تستوسترون هورمونی است که به جز در انسان ها، در سایر حیوانات نیز یافت می شود. در مردان، بیضه ها عمدتا مسئول تولید تستوسترون هستند. تخمدان های زنانه نیز این هورمون را تولید می کنند، البته در مقادیر بسیار کم. تولید تستوسترون در دوران بلوغ به میزان قابل توجهی افزایش می یابد و پس از 30 سالگی روند نزولی پیدا می کند.

تستوسترون اغلب با میل جنسی ارتباط نزدیکی داشته و نقش مهمی را در تولید اسپرم ایفا می نماید. علاوه بر این، بر توده استخوانی و عضلانی، نحوه ذخیره چربی در مردان و حتی تولید گلبول های قرمز تأثیرگذار است. سطح تستوسترون مردان همچنین می تواند روحیه آنها را تحت تأثیر قرار دهد.

عوارض سطح پایین تستوسترون در مردان

سطح پایین تستوسترون، که همچنین سطوح پایین T نامیده می شود، می تواند با بروز علائم مختلفی در مردان همراه باشد، از جمله:

• کاهش میل جنسی
• سطح پایین انرژی
• افزایش وزن
• احساس افسردگی
• بدخلقی
• عزت نفس پایین
• موهای کمتر در بدن
• استخوان های ضعیف تر

عوامل موثر در کاهش سطح تستوسترون در آقایان

درست است که تولید تستوسترون به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می یابد، اما عوامل دیگری نیز در پایین بودن سطح این هورمون دخیل هستند. آسیب به بیضه ها و درمان های سرطان نظیر شیمی درمانی یا کاربرد اشعه می توانند به گونه ای منفی تولید تستوسترون را تحت تأثیر قرار دهند. شرایط مزمن سلامتی و استرس نیز می توانند سطح این هورمون را کاهش دهند. برخی از این موارد عبارتند از:

• ایدز
• بیماری های کلیوی
• اعتیاد به الکل
• سیروز کبدی (التهاب شدید کبد)

عوامل موثر در کاهش سطح تستوسترون در بانوان

سطوح تستوسترون در زنان بالغ نیز به تدریج کاهش می یابد، اما با این حال، سطح پایین آن می تواند علائم مختلف زیر را ایجاد کند، از جمله:

• پایین آمدن میل جنسی
• کاهش قدرت استخوان ها
• ضعف در تمرکز
• افسردگی

سطوح پایین هورمون تستوسترون در زنان می تواند به دلیل برداشتن تخمدان ها و نیز بیماری های هیپوفیز، هیپوتالاموس یا غدد فوق کلیوی باشد. ممکن است برای این دسته از زنان تستوسترون تراپی تجویز شود، اما در هر صورت، اثربخشی درمان در بهبود عملکرد جنسی یا عملکرد شناختی در میان زنان یائسه هنوز هم نامشخص است.

آزمایش سنجش میزان و سطح تستوسترون

با یک آزمایش خون ساده می توان سطح تستوسترون را بررسی نمود. طیف وسیعی از سطوح طبیعی یا سالم این هورمون در جریان خون وجود دارند. به گفته مرکز پزشکی دانشگاه روچستر (Rochester)، میزان طبیعی تستوسترون مردان بین 280 تا 1100 نانوگرم در دسی لیتر یا ng/dL برای مردان بالغ و در زنان بالغ این عدد بین 15 تا 70 ng/dL متغیر است. البته این طیف در آزمایشگاه های گوناگون، متفاوت می باشد و از این رو مهم است که در مورد نتایج خود با پزشک مشورت کنید.

مطابق با انجمن اورولوژی آمریکا، چنانچه سطح تستوسترون یک مرد بالغ کمتر از 300 ng/dL باشد، پزشک مربوطه می تواند برای تعیین علل پایین بودن این عدد، مشکلات را بررسی نماید. سطح پایین تستوسترون می تواند ناشی از مشکلات غده هیپوفیز باشد. غده هیپوفیز یک هورمون پیام رسان به بیضه ها، جهت تولید تستوسترون بیشتر است. در واقع، نتیجه آزمایش مبنی بر پایین بودن T پایین در یک مرد بالغ می تواند به این معنا باشد که غده هیپوفیز به درستی کار نمی کند. یک نوجوان نیز با سطح پایین تستوسترون ممکن است بلوغ دیررس را تجربه نماید.

افزایش سطح تستوسترون در مردان ممکن است علائم قابل توجهی را ایجاد نکند. پسران با سطح بالای این هورمون ممکن است زودتر به بلوغ برسند. زنانی نیز که تستوسترون بالایی دارند، ممکن است ویژگی های مردانه داشته باشند.

سطوح بالای غیر طبیعی تستوسترون می تواند در نتیجه اختلال غدد فوق کلیوی یا حتی سرطان بیضه ها باشد. البته، بالا بودن سطح این هورمون ممکن است در شرایط کمتر جدی نیز رخ دهد. برای مثال، هیپرپلازی آدرنال مادرزادی (congenital adrenal hyperplasia) که می تواند هم مردان و هم زنان را درگیر نماید، یک علت نادر اما طبیعی برای افزایش تولید تستوسترون می باشد.

درمان جایگزینی تستوسترون (Testosterone replacement therapy)

کاهش تولید تستوسترون، که به هیپوگنادیسم یا hypogonadism نیز معروف است، همیشه به درمان نیاز ندارد. اما اگر سطح پایین هورمون تستوسترون بر سلامت و کیفیت زندگی شما تأثیرگذار بوده است، ممکن است کاندید خوبی برای درمان جایگزینی تستوسترون باشید. تستوسترون مصنوعی را می توان به صورت خوراکی، از طریق تزریق، ژل های موضعی و … دریافت نمود.

درمان جایگزینی ممکن است با نتایج مطلوبی همراه باشد، از جمله توده عضلانی بیشتر و میل جنسی قوی تر. اما این درمان عوارض جانبی زیر را نیز در بر می گیرد:

• پوست چرب
• احتباس مایعات
• کوچک شدن بیضه ها
• کاهش تولید اسپرم

برخی از مطالعات معتبر در زمینه عوارض جدی تر انجام شده و هیچ خطری را برای سرطان پروستات با این نوع درمان ها کشف نکرده اند. البته این تحقیقات هنوز هم در حال انجام هستند. یکی از این مطالعات نشان داد که خطر ابتلا به سرطان پروستات تهاجمی برای کسانی که تحت درمان جایگزینی پروستات قرار می گیرند کمتر است، اما با این وجود، هنوز باید تحقیقات بیشتری انجام شوند.

کلام آخر

تستوسترون عمدتا با میل جنسی مردان ارتباط دارد. آن همچنین بر سلامت روان، توده استخوانی و عضلانی، ذخیره چربی و تولید گلبول های قرمز تأثیرگذار است. سطوح پایین یا بالای غیرطبیعی این هورمون می توانند سلامت روحی و جسمی مردان را تحت تأثیر قرار دهد. پزشک می تواند سطح هورمون تستوسترون را با یک آزمایش خون ساده بررسی نماید. تستوسترون تراپی برای درمان این مشکل در دسترس بوده و اشخاصی که از سطح پایین این هورمون رنج می برند می توانند از آن بهره مند شوند. اگر سطح تستوسترون شما نیز پایین است، می توانید در مورد این گزینه های درمانی با پزشک خود مشورت کرده و از او بپرسید که آیا این درمان برای شما مفید است یا خیر.

تهیه و تنظیم مطلب توسط تیم تولید محتوای بادی‌من، استفاده از مطالب بدون ذکر منبع ( بادی‌من ) و به منظور مقاصد تجاری پیگرد قانونی دارد.

Sources

Amore M, et al. (2012). Partial androgen deficiency, depression, and testosterone supplementation in aging men.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3376477/

Eisenberg ML. (2015). Testosterone replacement therapy and prostate cancer incidence.
wjmh.org/DOIx.php?id=10.5534/wjmh.2015.33.3.125

Evaluation and management of testosterone deficiency. (2018).
auanet.org/guidelines/testosterone-deficiency-(2018)

Hua JT, et al. (2017). Effects of testosterone therapy on cognitive function in aging: A systematic review.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5079177/

Loeb S, et al. (2017). Testosterone replacement therapy and risk of favorable and aggressive prostate cancer.
ascopubs.org/doi/10.1200/JCO.2016.69.5304

Testosterone, total, bioavailable, and free, serum. (n.d.).
mayomedicallaboratories.com/test-catalog/Clinical+and+Interpretive/83686

Testosterone — what it does and doesn’t do. (2019).
health.harvard.edu/drugs-and-medications/testosterone–what-it-does-and-doesnt-do

Total testosterone. (n.d.).
urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?contenttypeid=167&contentid=testosterone_total

Tyagi V, et al. (2017). Revisiting the role of testosterone: Are we missing something?
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5434832/