استویا چیست؟ هر آنچه باید در مورد استویا بدانید

استویا که استویا ربادیانا ( Stevia rebaudiana ) نیز نامیده می شود، گیاهی است از خانواده گل داوودی و تیره ای از کاسنیان. تفاوت زیادی بین استویایی که شما از فروشگاه تهیه می کنید و همچنین گیاهی که ممکن است در خانه پرورش دهید وجود دارد. محصولات استویا که در قفسه های فروشگاه های مواد غذایی یافت می شوند، نظیر Truvia و Stevia in the Raw، حاوی برگ کامل این گیاه نیستند. در واقع، آنها از عصاره برگ استویای تصفیه شده به نام rebaudioside A (Reb-A) تهیه می شوند.

بهتر است بگوییم که بسیاری از محصولات استویا، حاوی مقدار کمی از این گیاه هستند. Reb-A در حدود 200 برابر شیرین تر از شکر معمولی است. شیرین کننده هایی که با Reb-A تهیه می شوند را نوعی شیرین کننده نوین در نظر می گیرند، زیرا آنها با مواد مختلفی نظیر اریتریتول ( الکل شکر ) و دکستروز ( گلوکز ) ترکیب می شوند. برای مثال، Truvia ترکیبی از Reb-A و اریتریتول است، و Stevia in The Raw از Reb-A و دکستروز یا مالتودکسترین تهیه شده است. برخی از برندهای استویا نیز حاوی طعم دهنده های طبیعی هستند. سازمان غذا و داروی ایالات متحده با طعم دهنده های طبیعی مخالفتی ندارد، البته به شرطی که مواد تشکیل دهنده آن فاقد رنگ، طعم یا ترکیبات مصنوعی باشند.

با این حال، ترکیباتی که در گروه طعم طبیعی قرار می گیرند، ممکن است به شدت فرآوری شده باشند. بسیاری نیز بر این باورند که هیچ چیز طبیعی در آنها یافت نمی شود. شما می توانید خود گیاه استویا را در خانه بکارید  و از برگ های آن برای شیرین کردن غذا و نوشیدنی های خود بهره ببرید. شیرین کننده های Reb-A را می توانید به صورت مایع، پودر و یا به شکل دانه های ریز شبیه به شکر خریداری کنید. در این مقاله نیز استویا به همین محصولات Reb-A اشاره دارد.

آیا استفاده از استویا مزایایی دارد؟

استویا یک شیرین کننده غیر مغذی است. این بدان معناست که تقریباً هیچ کالری ندارد. پس اگر تصمیم به کاهش وزن گرفته اید، این جنبه از قضیه ممکن است برایتان جذاب باشد. با این حال، تا به امروز، تحقیقات در مورد این شیرین کننده بی نتیجه مانده است. تأثیر شیرین کننده های غیر مغذی بر سلامتی افراد عمدتا به مقدار مصرف شده و همچنین زمان آن بستگی دارد. برای مثال اگر به دیابت مبتلا هستید، استویا ممکن است به کنترل سطح قند خون شما کمک کند.

یک پژوهش در سال ۲۰۱۰ که متشکل از ۱۹ شرکت کننده سالم و لاغر و ۱۲ شرکت کننده چاق بود نشان داد استویا به طور قابل توجهی سطح انسولین و گلوکز را کاهش می دهد. همچنین با وجود داشتن کالری کمتر، شرکت کنندگان در مطالعه پس از خوردن غذا سیر بوده و تمایلی به خوردن غذای اضافی نداشتند. در هر صورت، یکی از محدودیت های ذکر شده در این پژوهش این بود که این بررسی در یک محیط آزمایشگاهی اتفاق افتاده و نه در یک موقعیت واقعی. همچنین طبق یک پژوهش انجام شده در سال ۲۰۰۹، پودر برگ استویا ممکن است به مدیریت کلسترول کمک کند. در همین راستا، شرکت کنندگان روزانه 20 میلی لیتر عصاره استویا را به مدت یک ماه مصرف کردند.

نتایج حاصل نشان دادند که استویا کلسترول تام، چربی بد خون یا LDL و تری گلیسیرید را بدون عوارض جانبی منفی کاهش می دهد. از طرفی سطح HDL یا کلسترول خوب را افزایش داد. اما مشخص نیست که آیا مصرف گاه به گاه استویا در مقادیر کمتر نیز با همین تأثیر همراه بوده است یا خیر.

عوارض جانبی استویا

FDA اذعان می دارد که گلیکوزیدهای استویا، مانند Reb-A، به طور کلی ایمن هستند. اما این سازمان، استویا با برگ کامل یا عصاره خام آن را به دلیل عدم اطلاعات ایمنی کافی برای استفاده در غذاها و نوشیدنی های فرآوری شده تایید نکرده است. این نگرانی نیز وجود دارد که گیاه خام استویا ممکن است به کلیه ها، سیستم تولید مثل و سیستم قلبی عروقی  بدن آسیب برساند. همچنین ممکن است فشار خون را بسیار پایین آورده یا با داروهایی که سطح قند خون را کاهش می دهند تداخل داشته باشد.

اگرچه استویا برای افراد مبتلا به دیابت بی خطر در نظر گرفته می شود، اما برندهایی از آن که حاوی دکستروز یا مالتودکسترین هستند باید با احتیاط مورد مصرف قرار گیرند. دکستروز، گلوکز و مالتودکسترین نشاسته است. این مواد به مقدار کمی کربوهیدرات و کالری اضافه می کنند. الکل های قند نیز ممکن است تا حدی بر میزان کربوهیدرات ها تأثیرگذار باشند. اگر شما هرازگاهی از استویا استفاده می کنید، ممکن است تأثیر زیادی بر قند خون شما نداشته باشد. اما اگر در طول روز از آن استفاده کنید، کربوهیدرات ها نیز اضافه می شوند.

یک پژوهش در سال 2019، نشان داد که احتمالا ارتباطی میان شیرین‌کننده‌ های غیرمغذی، از جمله استویا، و اختلال در فلور مفید روده وجود دارد ( فلور روده مجموعه ای از میکروارگانیسم ها و عمدتا باکتری ها است که در روده های ما زندگی می کنند ) همین پژوهش نیز نشان داد که شیرین کننده های غیر مغذی ممکن است باعث عدم تحمل گلوکز و اختلالات متابولیک شوند.

نقطه ضعف اصلی استویا، مانند بسیاری از شیرین کننده های غیر مغذی دیگر، طعم آن است. استویا طعم ملایم شیرین بیان را داشته و کمی تلخ می باشد. البته برخی از افراد از این طعم لذت می برند. برخی افراد نیز با مصرف محصولات استویا که با الکل قند تهیه شده اند ممکن است دچار مشکلات گوارشی نظیر نفخ و اسهال شوند.

آیا مصرف استویا در دوران بارداری بی خطر است؟

مصرف متعادل استویایی که با Reb-A تهیه شده در دوران بارداری بی خطر می باشد. اگر به الکل های قند یا همان الکل شکر حساس هستید، برندی را خریداری نمایید که حاوی اریتریتول نباشد. در مقابل، استویا با برگ کامل و عصاره خام استویا، از جمله آنهایی که در خانه پرورش داده اید، در بارداری ممکن است با خطراتی همراه باشند. ممکن است عجیب به نظر برسد که یک محصول بسیار تصفیه شده ایمن تر از یک محصول طبیعی در نظر گرفته شود. در واقع این یکی از معماهای حل نشده در مورد محصولات گیاهی می باشد. در این مورد، ایمنی Reb-A در دوران بارداری و موارد دیگر ارزیابی شده است. استویا در شکل طبیعی خود چنین نیست. در حال حاضر، شواهد کافی مبنی بر اینکه استویا با برگ کامل یا عصاره خام استویا به بارداری شما آسیب نمی رساند، وجود ندارد.

ارتباط بین استویا و سرطان

شواهدی مبنی بر این مسئله وجود دارند که استویا ممکن است به مبارزه یا پیشگیری از برخی انواع سرطان ها کمک کند. بر همین اساس، یک پژوهش که در سال 2012 انجام شد، نشان داد یک گلیکوزید به نام استویوزید که در گیاهان استویا یافت می شود به افزایش مرگ سلول های سرطانی در سرطان سینه کمک می کند. استویوزید همچنین ممکن است در کاهش برخی از مسیرهای میتوکندریایی که به رشد سرطان منجر می شوند تأثیرگذار باشد. پژوهش دیگری که در سال 2013 در همین خصوص انجام شد از این یافته ها پشتیبانی کرد. این تحقیق نشان داد که بسیاری از مشتقات گلیکوزید استویا برای رده های سلولی سرطان خون، ریه، معده و سینه سمی هستند.

روش مصرف استویا به عنوان جایگزین شکر

شما می توانید از استویا به جای شکر معمولی در غذاها و نوشیدنی های مورد علاقه خود استفاده نمایید. یک پیمانه پودر استویا برابر با یک قاشق چایخوری شکر می باشد.

استویا می تواند در موارد زیر کاربرد داشته باشد:

• قهوه یا چای
• لیموناد خانگی
• غلات گرم یا سرد
• اسموتی
• ماست شیرین نشده

شما می توانید برخی از برندهای استویا، مانند Stevia in the Raw، را جایگزین شکر کرده و از آن در نوشیدنی ها و سس ها استفاده نمایید. همچنین می توانید با استویا کیک یا شیرینی بپزید، هر چند شاید کیک شما پس از پخت، مزه شیرین بیان بدهد. معمولا توصیه می شود Stevia in the Raw  را جایگزین نیمی از کل شکر موجود در دستور غذایی خود کنید.

برندهای دیگر به طور خاص برای پخت ساخته نشده اند، و برای همین باید کمتر از آن استفاده نمایید. شما باید مایع اضافی یا یک ماده حجیم کننده مانند سس سیب یا موز له شده را به دستور غذا اضافه کنید تا شکر از دست رفته جبران شود. البته برای به دست آوردن بافت و سطح شیرینی مورد علاقه خود، شاید مقداری آزمون و خطا لازم باشد.

جمع بندی

محصولات استویا که با Reb-A تهیه شده اند حتی برای زنان باردار یا آنهایی که مبتلا به دیابت هستند، بی خطر در نظر گرفته می شوند. این محصولات به ندرت عوارض جانبی ایجاد می کنند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای ارائه شواهد قطعی در مورد مدیریت وزن، دیابت و سایر مسائل مرتبط با سلامتی باید انجام شود.

فراموش نکنید که استویا بسیار شیرین تر از شکر معمولی بوده و از این رو لازم نیست که مقدار زیادی از آن را مصرف کنید. استفاده تجاری برگ کامل استویا هنوز تایید نشده است، اما شما می توانید آن را برای مصرف خانگی خود پرورش دهید. با وجود این تحقیقات ناکافی بسیاری از افراد نیز بر این باورند که استویا با برگ کامل جایگزینی مطمئن برای شکر معمولی است.

همچنین در نظر داشته باشید که هر چند افزودن یک برگ استویا خام به یک فنجان چای هر چند وقت یکبار بعید است که ضرری داشته باشد، اما اگر باردار هستید احتیاط نموده و آن را مصرف نکنید. در انتها، تا زمانی که تحقیقات کافی نشان دهند که آیا برگ کامل استویا برای همه بی خطر است یا خیر، با پزشک خود مشورت کنید. به خصوص اگر یک بیماری جدی پزشکی مانند دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا دارید.

تهیه و تنظیم مطلب توسط تیم تولید محتوای بادی‌من، استفاده از مطالب بدون ذکر منبع ( بادی‌من ) و به منظور مقاصد تجاری پیگرد قانونی دارد.

References

Anton SD, et al. (2010). Effects of stevia, aspartame, and sucrose on food intake, satiety, and postprandial glucose and insulin levels. DOI:
10.1016/j.appet.2010.03.009

Asteraceae. (n.d.).
britannica.com/plant/Asteraceae

Azad MB, et al. (2017). Nonnutritive sweeteners and cardiometabolic health: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials and prospective cohort studies. DOI:
10.1503/cmaj.161390

Has stevia been approved by FDA to be used as a sweetener? (2018).
fda.gov/aboutfda/transparency/basics/ucm194320.htm

“Natural” on food labeling. (2018).
fda.gov/Food/GuidanceRegulation/GuidanceDocumentsRegulatoryInformation/LabelingNutrition/ucm456090.htm

Nettleton, J.E., et al. (2019). Low-dose stevia (Rebaudioside A) consumption perturbs gut microbiota and the mesolimbic dopamine reward system.
ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6627124/

Not completely carbohydrate and calorie-free… (2014).
diabetes.org/food-and-fitness/food/what-can-i-eat/understanding-carbohydrates/artificial-sweeteners/not-completely-carbohydrate.html

Paul S, et al. (2012). Stevioside induced ROS-mediated apoptosis through mitochondrial pathway in human breast cancer cell line MCF-7 [Abstract]. DOI:
10.1080/01635581.2012.712735

Pepino MY. (2015). Metabolic effects of non-nutritive sweeteners. DOI:
10.1016/j.physbeh.2015.06.024

Sharma N, et al. (2009). Effect of stevia extract intervention on lipid profile.
krepublishers.com/02-Journals/S-EM/EM-03-0-000-09-Web/EM-03-2-000-2009-Abst-PDF/EM-03-2-137-09-047-Sharma-N/EM-03-2-137-09-047-Sharma-N-Tt.pdf

Swithers SE. (2013). Artificial sweeteners produce the counterintuitive effect of inducing metabolic derangements. DOI:
10.1016/j.tem.2013.05.005

Ukiya M, et al. (2013). Cytotoxic and apoptosis-inducing activities of steviol and isosteviol derivatives against human cancer cell lines [Abstract]. DOI:
10.1002/cbdv.201200406

Zeratsky K. (2018). What is stevia? I’ve heard it’s good for weight control.
mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/stevia/faq-20057856