ممکن است شما گلوکز را با نام دیگری نیز شناخته باشید: قند خون. گلوکز برای بدن و سلول های مغزی بسیار حائز اهمیت بوده و نقش مهمی را در حفظ مکانیسم های بدن ایفا می کند. زمانی که سطح گلوکز ما بهینه باشد، اغلب مورد توجه قرار نمی گیرد. اما زمانی که این سطح از مرزهای توصیه شده کنار رود، آن موقع متوجه تأثیر ناسالم آن بر عملکرد طبیعی خواهید شد. اما آیا می دانید گلوکز دقیقا چیست؟ گلوکز ساده ترین کربوهیدرات و در واقع یکی از قندهای مونوساکارید (تک قندی) است. سایر مونوساکاریدها عبارتند از فروکتوز، گالاکتوز و ریبوز. علاوه بر چربی، گلوکز نیز یکی از منابع سوخت مورد علاقه بدن به شکل کربوهیدرات است. مردم گلوکز را از نان، میوه ها، سبزیجات و محصولات لبنی دریافت و انرژی مورد نیاز خود را تأمین می کنند. در حالی که این عنصر مهم است، اما مانند بسیاری از چیزها، حد متوسط آن توصیه می شود.

پردازش گلوکز در بدن

در حالت ایده آل، بدن ما چندین بار در روز گلوکز را پردازش می کند. زمانی که ما غذا می خوریم، بدن بلافاصله شروع به کار کرده و گلوکز را پردازش می کند. آنزیم ها فرآیند تجزیه را با کمک پانکراس شروع می کنند. لوزالمعده که مسئول ترشح هورمون هایی از جمله انسولین است؛ بخشی جدایی ناپذیر از این فرآیند می باشد. وقتی غذا می خوریم، بدن به پانکراس اطلاع می دهد که برای مقابله با افزایش سطح قند خون باید انسولین ترشح کند. با این حال، پانکراس در برخی مواقع نمی تواند وظیفه خود را به خوبی انجام دهد.

دیابت زمانی رخ می دهد که که لوزالمعده آنطور که باید انسولین را تولید نمی کند. در این حالت، افراد برای پردازش و تنظیم گلوکز در بدن به یک کمک خارجی (تزریق انسولین) نیاز دارند. یکی دیگر از دلایل دیابت، مقاومت به انسولین است، یعنی زمانی که کبد، انسولین موجود در بدن را تشخیص نمی دهد و به تولید مقادیر نامناسب گلوکز ادامه می دهد. کبد یکی از ارگان های مهم برای کنترل قند می باشد، زیرا به ذخیره گلوکز کمک کرده و گاهی در صورت لزوم گلوکز را تولید می نماید.

نحوه آزمایش سطح گلوکز

آزمایش سطح گلوکز به ویژه برای افراد مبتلا به دیابت بسیار مهم است. اکثر افراد مبتلا به این عارضه می بایست به بررسی قند خون به عنوان بخشی از برنامه روزانه خود بپردازند. یکی از رایج ‌ترین روش‌های آزمایش گلوکز در خانه، آزمایش خون بسیار ساده است. در این حالت، معمولاً با استفاده از یک سوزن کوچک به نام لانست، قطره ای خون روی نوار تست ریخته می شود. این نوار تست معمولاً در کمتر از ۲۰ ثانیه نتیجه را نشان می دهد. اگر بدن انسولین کافی تولید نکند، می تواند منجر به آزاد شدن اسیدهای چرب آزاد از ذخایر چربی شده و در نتیجه وضعیتی به نام کتواسیدوز ایجاد خواهد شد. کتون ها، گونه ای از مواد زائد و سمی هستند که هنگام تجزیه چربی کبد تشکیل می شوند.

سطوح طبیعی گلوکز چقدر است؟

حفظ سطح گلوکز در نزدیکی محدوده طبیعی بخش مهمی از عملکرد موثر و سالم بدن شما است. از این رو، افرادی که دیابت دارند باید به این مسئله توجه زیادی داشته باشد. قبل از غذا خوردن، محدوده سالم گلوکز ۹۰ تا ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر(mg/dL) است. بعد از یک یا دو ساعت از مصرف غذا، سطح آن باید کمتر از ۱۸۰ mg/dL باشد. سطح قند خون شما به دلایل مختلفی افزایش می یابد. برخی از این محرک ها عبارتند از:

• یک وعده غذایی سنگین
• استرس
• بیماری های دیگر
• عدم فعالیت بدنی
• عدم مصرف داروهای دیابت

اگر سطح گلوکز خون خیلی بالا یا خیلی پایین باشد چه کاری باید انجام دهیم؟

در شرایطی که سطح گلوکز شما خیلی بالاست، انسولین به کاهش آن کمک می کند. برای افراد مبتلا به دیابت، قند خون بیش از حد یعنی اینکه آنها ممکن است نیاز به تجویز انسولین مصنوعی داشته باشند. در موقعیت های کمتر جدی، فعالیت بدنی می تواند به کاهش سطح آن کمک کند. سطح گلوکز زمانی که کمتر از ۷۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد بسیار پایین در نظر گرفته می شود. این وضعیت به عنوان هیاپوگلایسمی نیز شناخته شده و می‌تواند بسیار جدی باشد. هیپوگلیسمی زمانی رخ می دهد که افراد مبتلا به دیابت داروهای خود را مصرف نکنند. همچنین زمانی که افراد کمتر از حد معمول غذا می خورند و بیش از حد ورزش می کنند. خوردن یک وعده غذایی یا نوشیدن آبمیوه می تواند به افزایش سطح گلوکز کمک کند. افراد مبتلا به دیابت نیز اغلب قرص های گلوکز مصرف می کنند که می توان آنها را بدون نسخه از داروخانه خریداری کرد. در نظر داشته باشید که قند خون پایین می تواند منجر به از دست رفتن هوشیاری شود. اگر این اتفاق افتاد، حتما باید به پزشک مراجعه شود.

در صورت عدم تنظیم سطح گلوکز چه اتفاقی می افتد؟

به طور کلی، عواقب درازمدتی در صورت عدم تنظیم سطح گلوکز وجود داشته و مشکلات زیر رخ خواهند داد:

• نوروپاتی
• بیماری قلبی
• کوری
• عفونت های پوستی
• مشکلات در مفاصل و اندام ها به خصوص پاها
• کم آبی شدید
• کما

عوارض جدی تر شامل کتواسیدوز دیابتی و سندرم هیپراسمولار هیپرگلیسمی یا HHS hyperglycemic hyperosmolar syndrome می باشد که هر دو بیماری به دیابت مربوط هستند.

جمع بندی

مقابله با مشکلات گلوکز قبل از اینکه خیلی حاد شود، مانند بسیاری از شرایط پزشکی، بسیار آسان است. حفظ سطوح سالم گلوکز بخش مهمی از عملکرد صحیح بدن است. از این رو، برخورداری از یک رژیم غذایی سالم و کامل همراه با ورزش ضروری می باشد. اما برای برخی افراد، این سبک زندگی کافی نیست. به عبارتی، افراد مبتلا به دیابت در حفظ سطح گلوکز سالم و ثابت مشکل داشته و باید تحت درمان قرار بگیرند. این افراد باید سطح گلوکز خود را به دقت کنترل کنند، زیرا دیابت می تواند خطر مشکلات و عوارض مرتبط با گلوکز را افزایش دهد.

تهیه و تنظیم مطلب توسط تیم تولید محتوای بادی‌من، استفاده از مطالب بدون ذکر منبع ( بادی‌من ) و به منظور مقاصد تجاری پیگرد قانونی دارد.

References

Complications. (n.d.)
diabetes.org/living-with-diabetes/complications
Glucose tests: At a glance. (2017, January 16)
labtestsonline.org/understanding/analytes/glucose/tab/glance
Parkin, C. L. (2011, January). How do I quickly bring down my blood glucose? Retrieved from
diabetesforecast.org/2011/jan/how-do-i-quickly-bring-down-my-blood-glucose.html
The importance of controlling blood sugar. (2015, January)