این مقاله به منظور بالا بردن آگاهی اطلاعات داروئی تهیه و تنظیم شده است و وضعیت قانونی ماده مذکور سی بی دی در ایران در زمان نوشتن مقاله مشخص نیست. مصرف خودسرانه آن میتواند خطر آفرین باشد و در این مقاله این ماده از جنبه پزشکی بررسی شده است. کانابیدیول (CBD) یک داروی طبیعی محبوب است که برای درمان بسیاری از بیماری‌های رایج استفاده می‌شود. CBD یکی از صدها ترکیبات شناخته‌شده به‌عنوان کانابینوئید است که در کانابیس (شاه‌دانه) یا در گیاه ماری‌جوآنا یعنی Cannabis stavia یافت می‌شود.
تتراهیدروکانابینول (THC) اصلی‌ترین کانابینوئید روان‌گردان (سایکواکتیو) است که در کانابیس‌ها یافت می‌شود و باعث ایجاد احساس “سرمستی” می‌شود که ماری‌جوآنا هم باعث آن می‌شود. با این حال، CBD برخلاف THC روان‌گردان نیست. این ویژگی باعث می‌شود CBD انتخاب جذابی برای افرادی باشد که به‌دنبال تسکین درد و سایر علائم، بدون اثرات تغییردهنده مغز ماری‌جوآنا و برخی داروهای خاص دیگر هستند.
روغن CBD با استخراج CBD از گیاه کانابیس و سپس رقیق کردن آن با یک روغن پایه مثل روغن نارگیل یا روغن دانه همپ (روغن دانه شاه‌دانه) ساخته می‌شود. با وجود برخی مطالعات علمی که تائید می‌کنند CBD علائم بیماری‌هایی مثل درد مزمن و اضطراب را کاهش می‌دهد، محبوبیت آن در دنیای سلامتی و تندرستی در حال افزایش است. در ادامه هفت مزیت CBD که توسط شواهد علمی تائید شده‌اند را بررسی می‌کنیم:
1. تسکین درد
ماری‌جوآنا از 2900 سال قبل از میلاد برای تسکین درد استفاده می‌شد. اخیرا محققان متوجه شده‌اند که برخی از ترکیبات ماری‌جوآنا مثل CBD، مسئول اثرات تسکین‌دهنده آن هستند. بدن انسان دارای یک سیستم تخصصی به‌نام اندوکانابینوئید (ECS) است که در تنظیم عملکردهای متعددی از جمله خواب، اشتها، درد و پاسخ سیستم ایمنی نقش دارد. بدن اندوکانابینوئیدها را تولید می‌کند که ناقل‌های عصبی هستند و به گیرنده‌های کانابینوئیدها در سیستم عصبی متصل می‌شوند. تحقیقات نشان داده‌اند که CBD با اثرگذاری بر فعالیت گیرنده‌های اندوکانابینوئیدها، کاهش التهاب و تعامل با ناقل‌های عصبی، درد را کاهش می‌دهد. برای مثال یک مطالعه در رت‌ها نشان داد که تزریق CBD، پاسخ درد به برش‌های جراحی را کم می‌کند. همچنین مطالعه‌ای دیگر روی رت‌ها نشان داد درمان با CBD خوراکی، به‌طور قابل توجهی درد و التهاب عصب سیاتیک را کاهش می‌دهد. بسیاری از مطالعات روی انسان هم ثابت کرده‌اند ترکیب CBD و THC در درمان درد ناشی از MS و التهاب مفاصل موثر است.
یک اسپری دهانی به نام Sativex که ترکیبی از CBD و THC است، در چندین کشور برای درمان دردهای ناشی از MS تائید شده است. در یک مطالعه روی 47 فرد مبتلا به MS، تاثیر مصرف Sativex را به‌مدت یک ماه بررسی کردند. شرکت‌کنندگان در درد، راه رفتن و اسپاسم‌های عضلانی پیشرفت کردند. با این حال، این مطالعه هیچ گروه کنترلی نداشت و نمی‌توان اثر دارونما را بررسی کرد. یک مطالعه دیگر Sativex به‌طور قابل توجهی درد در هنگام حرکت و استراحت و کیفیت خواب را در 58 فرد مبتلا به روماتیسم مفصلی بهبود بخشید.
2. کاهش اضطراب و افسردگی
اضطراب و افسردگی اختلالات روانی شایعی هستند که تاثیرات مخربی روی سلامتی دارند. با استناد به سازمان بهداشت جهانی، افسردگی اولین و اضطراب ششمین عامل ناتوانی در سرتاسر جهان است. اضطراب و افسردگی معمولا با داروهای شیمیایی درمان می‌شوند که این داروها باعث عوارض جانبی متعددی از جمله خواب‌آلودگی، بی‌قراری، بی‌خوابی، اختلال در عملکرد جنسی و سردرد می‌شوند. علاوه بر آن، داروهایی مثل بنزودیازیپن می‌توانند اعتیادآور باشند و منجر به سوءمصرف شوند.
روغن CBD نویدبخش درمانی برای اضطراب و افسردگی است که باعث شده است افرادی که با این اختلالات زندگی می‌کنند، به این داروی طبیعی علاقه‌مند شوند. در یک مطالعه در برزیل، 57 مرد، 90 دقیقه قبل از اینکه تحت آزمایش شبیه‌سازی سخنرانی عمومی قرار بگیرند، CBD خوراکی یا دارونما دریافت کردند. محققان متوجه شدند دوز 300 میلی‌گرمی CBD موثرترین دوز در کاهش اضطراب در حین سخنرانی بود. دارونما، دوز 150 میلی‌گرمی CBD و دوز 600 میلی‌گرمی CBD، یا اثر کمی داشتند یا اصلا تاثیرگذار نبودند. روغن CBD حتی برای درمان ایمن بی‌خوابی و اضطراب در کودکان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه استفاده می‌شود.
در بسیاری از مطالعات حیوانی، CBD اثرات ضدافسردگی از خود نشان داده است. این ویژگی‌ها با توانایی CBD در اثرگذاری بر روی گیرنده‌های سروتونین مغز مرتبط است. سروتونین یک ناقل عصبی است که خلق‌وخو و رفتار اجتماعی را تنظیم می‌کند.
3. کاهش علائم سرطان
CBD میتواند علائم مرتبط با سرطان و عوارض جانبی درمان‌های سرطان مثل حالت تهوع، استفراغ و درد را کاهش دهد. در یک مطالعه اثر CBD و THC را در 177 نفر که درد ناشی از سرطان داشتند و دردشان با داروهای ضددرد و مسکن آرام نمی‌شد، بررسی شد. افرادی که با عصاره‌ای حاوی هر دو ماده درمان شدند، در مقایسه با کسانی که فقط عصاره THC را دریافت کردند، کاهش قابل توجهی در درد تجربه کردند.
CBD همچنین در کاهش حالت تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی که از شایع‌ترین عوارض شیمی‌درمانی در مبتلایان به سرطان هستند، موثر است. با اینکه داروهایی وجود دارند که به رفع این علائم آزاردهنده کمک می‌کنند اما گاهی این داروها ناکارآمد هستند. به همین دلیل برخی افراد به دنبال جایگزینی برای این دارو هستند.
یک مطالعه بر روی 16 نفر که تحت شیمی‌درمانی بودند، نشان داد ترکیبی با نسبت مساوی از CBD و THC که به‌صورت اسپری دهانی مصرف می‌شود، حالت تهوع و استفراغ ناشی از شیمی‌درمانی را بهتر از درمان استاندارد به‌تنهایی، کاهش داد.
برخی آزمایش‌ها در محیط کشت یا روی حیوانات نشان داده‌اند CBD میتواند خواص ضدسرطانی هم داشته باشد. برای مثال در یک مطالعه در محیط کشت مشخص شد که CBD غلیظ، مرگ سلولی را در سلول‌های سرطان سینه انسان القا می‌کند. یک مطالعه دیگر نشان داد CBD از پخش شدن سلول‌های مهاجم سرطان سینه در موش جلوگیری می‌کند. با این حال، این مطالعات در محیط کشت یا روی حیوانات انجام شده‌اند، بنابراین فقط می‌توانند به تاثیرگذاری آن‌ها در انسان اشاره کنند، نه اینکه آن را اثبات کنند. قبل از نتیجه‌گیری، مطالعات بیشتری در انسان لازم است.
4. کاهش آکنه
آکنه یکی از بیماری‌های پوستی شایع است که بیش از 9% از جمعیت جهان تحت تاثیر آن هستند. آکنه توسط عوامل متعددی از جمله ژنتیک، باکتری، التهاب نهفته و تولید بیش از اندازه سبوم (ترشح روغنی که توسط غدد چربی پوست تولید می‌شود) ایجاد می‌شود. بر اساس مطالعات علمی اخیر، روغن CBD میتواند به‌دلیل خواص ضدالتهابی و توانایی‌اش در کاهش سبوم، به درمان آکنه کمک کند.
یک مطالعه در محیط کشت نشان داد روغن CBD از تولید سبوم اضافه توسط غدد چربی پوست جلوگیری می‌کند، اعمال ضدالتهابی دارد و از فعال شدن عوامل “پیش آکنه” مثل سیتوکین‌های التهابی ممانعت می‌کند.
یک مطالعه دیگر نیز نتایج مشابهی داشت و نشان داد که CBD به‌لطف خواص ضدالتهابی قابل توجه‌اش، میتواند روشی موثر و ایمن برای درمان آکنه باشد. با اینکه این نتایج امیدوارکننده هستند اما همچنان مطالعات انسانی برای بررسی اثرات CBD بر آکنه موردنیاز است.
5. خواص حفاظت عصبی
محققان معتقدند به‌دلیل توانایی CBD در اثرگذاری بر روی سیستم اندوکانابینوئید و سایر سیستم‌های پیام‌رسانی مغزی، ممکن است این ماده برای کسانی که دچار اختلالات عصبی هستند مفید باشد. در حقیقت یکی از مطالعه‌شده‌ترین کاربردهای CBD، درمان اختلالات عصبی از جمله صرع و MS است. اگرچه تحقیقات در این زمینه هنوز نسبتا جدید است، مطالعات زیادی نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده‌اند.
ثابت شده است Sativex که اسپری دهانی حاوی CBD و THC است، در کاهش اسپاسیتیسیتی عضلانی در افراد مبتلا به MS موثر و بی‌خطر است. یک مطالعه ثابت کرده است که Sativex اسپاسم‌های عضلانی را در 75% از 276 نفر مبتلا به MS که دچار اسپاستیسیتی عضلانی مقاوم به دارو بودند، کاهش داد.
در مطالعه‌ای دیگر به 214 نفر با صرع شدید، 0.9 تا 2.3 گرم روغن CBD به ازای هر پوند وزن بدن (2 تا 5 گرم روغن CBD به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) دادند. حمله‌های آن‌ها به‌طور متوسط 36.5% کم شد. یک مطالعه دیگر نشان داد که روغن CBD در مقایسه با دارونما، به‌طور قابل توجهی تشنج‌ها را در کودکان مبتلا به سندرم دراوه (نوعی اختلال صرع پیچیده در کودکان) کاهش داد. با این حال لازم به ذکر است که برخی افراد در این مطالعات، دچار عوارض جانبی استفاده از روغن CBD مثل تشنج، تب و خستگی شدند.
CBD برای اثرات بالقوه‌اش در درمان چندین بیماری عصبی دیگر هم مورد بررسی قرار گرفته است. مثلا مطالعات زیادی نشان داده‌اند که درمان با CBD کیفیت زندگی و خواب افراد مبتلا به پارکینسون را بهبود می‌بخشد.
به‌علاوه مطالعات حیوانی و آزمایشات در محیط کشت ثابت کرده‌اند CBD التهاب را کاهش می‌دهد و از زوال عصبی ناشی از آلزایمر پیشگیری می‌کند. در یک مطالعه طولانی مدت، محققان به موش‌هایی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آلزایمر بودند، CBD دادند و متوجه شدند CBD به جلوگیری از زوال شناختی کمک می‌کند.
6. کمک به سلامت قلب
مطالعات اخیر ادعا کرده‌اند که CBD فواید زیادی برای قلب و سیستم گردش خون دارد مثلا میتواند باعث کاهش فشار خون بالا شود. فشار خون بالا خطر برخی از بیماری‌ها را افزایش می‌دهد از جمله سکته، حمله قلبی و سندرم متابولیک. مطالعات نشان داده‌اند CBD ممکن است در درمان فشار خون بالا موثر باشد.
اخیرا در یک مطالعه، 9 مرد سالم را با یک دوز 600 میلی‌گرمی از روغن CBD درمان کردند و متوجه شدند CBD در مقایسه با دارونما، فشار خون در حال استراحت را کاهش می‌دهد. در ادامه همین مطالعه، از این مردان تست استرس گرفتند که معمولا فشار خون را بالا می‌برد. به‌طرز جالبی، حتی فقط یک دوز از CBD باعث شد فشار خون این افراد در پاسخ به تست، کمتر از حد معمول بالا برود.
محققان پیشنهاد داده‌اند که خواص CBD در کاهش استرس و اضطراب عامل توانایی آن در کاهش فشار خون است.
به‌علاوه بسیاری از مطالعات روی حیوانات نشان داده‌اند که CBD به‌دلیل خواص آنتی‌اکسیدانی قوی‌اش و خواصش در کاهش استرس، التهاب و مرگ سلولی ناشی از بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. برای مثال در یک مطالعه به این نتیجه رسیدند که درمان با CBD در موش‌های دیابتی با بیماری قلبی، استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهد و از آسیب قلبی جلوگیری می‌کند.
7. فواید بالقوه دیگر
CBD بابت نقشش در درمان بیماری‌های دیگری هم مورد مطالعه قرار گرفته است. با اینکه همچنان مطالعات بیشتری لازم است، به نظر می‌رسد CBD مزایای زیر را هم دارد:
- اثرات ضدروان‌پریشی: مطالعات پیشنهاد داده‌اند که CBD میتواند با کاهش علائم روان‌پریشی، به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و سایر اختلالات عصبی کمک کند.
- درمان سوءمصرف مواد: به نظر می‌رسد CBD مدارهای مغزی مربوط به اعتیاد به مواد را اصلاح می‌کند. مشخص شده است CBD در رت‌ها، وابستگی به مورفین و رفتار به دنبال هروئین بودن را کاهش می‌دهد.
- اثرات ضدتوموری: مطالعات حیوانی و آزمایشات در محیط کشت حاکی از این هستند که CBD اثرات ضدتوموری دارد. ثابت شده است که CBD در حیوانات از پخش شدن سرطان‌های سینه، پروستات، مغز، کولون و ریه جلوگیری می‌کند.
- پیشگیری از دیابت: در موش‌های دیابتی، درمان با CBD، شیوع دیابت را تا 56% و التهاب را به اندازه قابل توجهی کم می‌کند.
آیا CBD عوارض جانبی هم دارد؟
با اینکه CBD معمولا قابل تحمل است و بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، باز هم ممکن است منجر به عوارض جانبی در برخی بیماران شود. عوارض جانبی ذکرشده در مطالعات عبارتند از:
- اسهال
- تغییر در اشتها و وزن
- خستگی
همچنین CBD با داروهای مختلفی تداخل دارد پس قبل از مصرف روغن CBD، با پزشکتان مشورت کنید تا از بی‌خطر بودن این کار مطمئن شوید و از تداخل‌های مضر ممکن پیشگیری کنید. اگر داروها یا مکمل‌هایی با “هشدار گریپ‌فروت” مصرف می‌کنید، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند چون هم CBD و هم گریپ‌فروت باعث تداخل در عملکرد سیتوکروم P450 (CYPs) می‌شوند که گروهی از آنزیم‌ها هستند که در متابولیسم داروها اهمیت دارند. یک مطالعه روی موش‌ها نشان داد عصاره‌های کانابیس غنی از CBD ممکن است باعث مسمومیت کبدی شوند. با این حال، به برخی از موش‌های موردمطالعه، با اجبار دوزهای زیادی از عصاره داده شده بود.
مقاله مرتبط: تفاوت سی بی دی و تی اچ سی چیست؟
تهیه و تنظیم مطلب توسط تیم تولید محتوای بادی‌من، استفاده از مطالب بدون ذکر منبع ( بادی‌من ) و به منظور مقاصد تجاری پیگرد قانونی دارد.
Sources
Andre, C. M., et al. (2016). Cannabis sativa: The Plant of the thousand and one molecules.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4740396/
Bergamaschi, M. M., et al. (2011). Cannabidiol reduces the anxiety induced by simulated public speaking in treatment-naïve social phobia patients.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3079847/
Blake, D.R., et al. (2005). Preliminary assessment of the efficacy, tolerability and safety of a cannabis-based medicine (Sativex) in the treatment of pain caused by rheumatoid arthritis [Abstract].
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16282192/
Cannabinoid buccal spray for chronic non-cancer or neuropathic pain: A review of clinical effectiveness, and guidelines. (2016).
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK395793/#S15
Cuttler, C., et al. (2018). A naturalistic examination of the perceived effects of cannabis on negative affect. [Abstract].
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29656267/?from_term=%28%22cannabidiol%22%5BAll+Fields%5D%29+AND+%28%22depression%22%5BAll+Fields%5D%29&from_sort=date&from_filter=simsearch2.ffrft&from_filter=ds1.y_5&from_filter=species.humans&from_pos=4
Donvito, G., et al. (2018). The endogenous cannabinoid system: A budding source of targets for treating inflammatory and neuropathic pain. (2018).
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5719110/
Hurd, Y. L., et al. (2019). Cannabidiol for the reduction of cue-induced craving and anxiety in drug-abstinent individuals with heroin use disorder: A double-blind randomized placebo-controlled trial. [Abstract].
https://ajp.psychiatryonline.org/doi/10.1176/appi.ajp.2019.18101191
Label: Epidiolex – cannabidiol solution [Fact sheet]. (2020).
https://dailymed.nlm.nih.gov/dailymed/drugInfo.cfm?setid=8bf27097-4870-43fb-94f0-f3d0871d1eec
Meissner, H., & Cascella, M. (2020). Cannabidiol (CBD).
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK556048/
Noel, C. (2018). Evidence for the use of “medical marijuana” in psychiatric and neurologic disorders.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6007658/
Oláh, A., et al. (2014). Cannabidiol exerts sebostatic and antiinflammatory effects on human sebocytes.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4151231/
Palmieri, B., et al. (2019). A therapeutic effect of cbd-enriched ointment in inflammatory skin diseases and cutaneous scars.
http://www.clinicaterapeutica.it/ojs/index.php/ClinicaTerapeutica/article/view/377/147
Parker, L. A., et al. (2011). Regulation of nausea and vomiting by cannabinoids.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3165951/
Rock, E. M., et al. (2016). Cannabinoid regulation of acute and anticipatory nausea.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5576606/
Samanta, D. (2019). Cannabidiol: A review of clinical efficacy and safety in epilepsy [Abstract].
https://www.pedneur.com/article/S0887-8994(18)31168-8/fulltext
Silvestro, S., et al. (2019). Use of cannabidiol in the treatment of epilepsy: Efficacy and security in clinical trials.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6514832/
Sheriff, T., et al. (2019). The potential role of cannabinoids in dermatology [Abstract].
https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09546634.2019.1675854
Urits, I., et al. (2019). An update of current cannabis-based pharmaceuticals in pain medicine.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6514017/#CR31
VanDolah, H. J., et al. (2019). Clinicians’ guide to cannabidiol and hemp oils.
https://www.mayoclinicproceedings.org/article/S0025-6196(19)30007-2/fulltext
Xu, D. H., et al. (2020). The effectiveness of topical cannabidiol oil in symptomatic relief of peripheral neuropathy of the lower extremities [Abstract].
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31793418/?from_term=%22cannabidiol+oil%22%5BAll+Fields%5D&from_sort=&from_pos=8