هرچند که معمولا از کلسترول با خوبی یاد نمی شود و یا به عبارتی آن را نوعی ناهنجاری در بدن می شناسند، اما بدن برای عملکرد صحیح به آن نیاز دارد. بدن ما انسان ها برای تولید هورمون ها٬ ویتامین D و همچنین کمک به هضم غذا نیازمند کلسترول است. از سوی دیگر، کبد برای انجام وظایف خود به کلسترول نیاز دارد، البته بدن کلسترول را فقط از کبد دریافت نمی کند. این ماده در انواع غذاها مانند گوشت و لبنیات نیز وجود دارد و در صورتی که شما مقدار زیادی از این مواد غذایی را مصرف نمایید، ممکن است که سطح کلسترول شما افزایش یابد.
کلسترول HDL در مقابل LDL
دو نوع کلسترول (خوب و بد) وجود دارد: لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) و لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL). لیپوپروتئین ها از چربی و پروتئین ساخته شده اند. کلسترول در حالی که درون لیپوپروتئین ها قرار دارد، در بدن شما حرکت می کند. HDL به عنوان “کلسترول خوب” شناخته می شود زیرا کلسترول را به کبد منتقل می کند تا از بدن شما آزاد شود. در واقع، HDL به بدن کمک می کند تا از شر کلسترول اضافی خلاص شود و از این رو، احتمال کمتری وجود دارد که آن در شریان ها قرار گیرد. در مقابل، LDL “چربی بد” نامیده می شود زیرا کلسترول را به شریان های شما می برد، جایی که می تواند در دیواره سرخرگ شما جمع شود. کلسترول بیش از حد در شریان ها ممکن است منجر به ایجاد پلاک هایی شود که به تصلب شرایین مشهور است. این وضعیت می تواند خطر لخته شدن خون در عروق را افزایش دهد. در صورتی که لخته خون پاره گردد و شریان قلب یا مغز را مسدود کند، ممکن است دچار سکته مغزی یا حمله قلبی شوید. تجمع پلاک همچنین می تواند جریان خون و اکسیژن را به اندام های اصلی کاهش دهد. در نتیجه کمبود اکسیژن، علاوه بر حمله قلبی یا سکته، بیماری های کلیوی یا عروق محیطی نیز ممکن است پدیدار شوند.
سطح کلسترول نرمال چه مقادیری است؟
طبق مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری یا CDC ، نزدیک به ۱۲ درصد از مردم ایالات متحده دارای کلسترول بالا هستند. احتمالا شما از این موضوع اطلاع نداشتید زیرا کلسترول بالا علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند. تنها روش برای تشخیص بالا بودن کلسترول از طریق آزمایش خون است که کلسترول را بر حسب میلی گرم در دسی لیتر خون (mg/dL) اندازه گیری می کند. زمانی که اعداد کلسترول خود را بررسی می کنید، نتایج زیر را دریافت خواهید نمود:
- کلسترول تام خون یا Total blood cholesterol. این شامل HDL، LDL، و ۲۰ درصد از کل تری گلیسیرید شما می شود.
- تری گلیسیرید. این عدد باید کمتر از ۱۵۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. تری گلیسیرید نیز نوعی شایع از چربی است. اگر تری گلیسیرید و LDL شما به طور همزمان بالا باشند و HDL پایین، ممکن است که در معرض خطر ابتلا به تصلب شرایین قرار داشته باشید.
- HDL. هر چه این عدد بیشتر باشد بهتر است. کلسترول خوب حداقل باید بیشتر از ۵۵ میلی گرم در دسی لیتر برای زنان و ۴۵ برای مردان باشد.
- LDL. برخلاف HDL، هرچه این عدد کمتر باشد بهتر است. اگر بیماری قلبی، بیماری عروق خونی یا دیابت ندارید، این عدد نباید بیش از ۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد. همچنین این مقدار، در صورت داشتن هر یک از شرایط یا کلسترول تام بالا، نباید بیش از ۱۰۰ باشد.
بررسی علت های کلسترول بالا
عمدتا عوامل سبک زندگی که ممکن است باعث کلسترول بالا شوند عبارتند از:
- چاقی
- رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز، لبنیات پرچرب، چربی های اشباع شده، چربی های ترانس و غذاهای فرآوری شده
- دور کمر زیاد (بیش از ۴۰ اینچ برای مردان یا بیش از ۳۵ اینچ برای زنان)
- نداشتن فعالیت بدنی منظم
بر اساس یک بازنگری در سال ۲۰۱۳، افراد سیگاری معمولاً کلسترول خوب یا HDL کمتری نسبت به افراد غیرسیگاری دارند. تحقیقات نشان می دهد که ترک سیگار می تواند HDL را افزایش دهد. اگر سیگار می کشید، با پزشک در مورد برنامه های ترک سیگار یا سایر روش های ترک سیگار صحبت کنید.
همچنین مشخص نیست که آیا استرس مستقیماً باعث کلسترول بالا می شود یا خیر. استرس مدیریت نشده ممکن است منجر به وضعیتی شود که LDL و کلسترول کل را افزایش دهد، مانند:
- پرخوری غذاهای چرب
- عدم فعالیت
- استعمال بالای دخانیات
در برخی موارد، LDL بالا ارثی است. این وضعیت هیپرکلسترولمی خانوادگی یا FH (familial hypercholesterolemia) نامیده می شود. طبق گفته بنیاد قلب خانواده، FH توسط یک جهش ژنتیکی ایجاد می شود که بر توانایی کبد فرد برای خلاص شدن از شر کلسترول اضافی LDL تأثیر می گذارد. این ممکن است منجر به سطوح بالای LDL و افزایش خطر حمله قلبی و سکته در سنین پایین شود.
کلسترول بالا را چگونه درمان کنیم؟
برای درمان کلسترول بالا، پزشکان اغلب این تغییرات در شیوه زندگی را توصیه می کنند:
- ترک سیگار
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی
- ورزش منظم
- کاهش استرس
- تناسب اندام
گاهی اوقات تغییرات سبک زندگی کافی نیست، به خصوص اگر FH دارید. پس پزشک ممکن است یک یا چند دارو را برای شما تجویز نماید، مانند:
- استاتین ها برای کمک به کبد شما برای خلاص شدن از شر کلسترول
- داروهای متصل شونده به اسید صفراوی برای کمک به بدن در استفاده از کلسترول اضافی برای تولید صفرا
- مهارکننده های جذب کلسترول برای جلوگیری از جذب کلسترول توسط روده کوچک و آزاد کردن آن در جریان خون
- تزریق برخی داروها که به کبد شما برای جذب کلسترول LDL بیشتر کمک می کنند.
همچنین ممکن است از بعضی داروها و مکمل های کاهش سطح تری گلیسیرید مانند اسیدهای چرب امگا ۳ و فیبرات ها استفاده شود.
رژیم غذایی به منظور کاهش سطح کلسترول
انجمن قلب آمریکا مصرف این مواد غذایی را برای کمک به کاهش کلسترول تام و افزایش HDL توصیه می کند:
- طیف وسیعی از میوه ها و سبزیجات
- غلات کامل
- مرغ بدون پوست، گوشت قرمز بدون چربی
- ماهی های چرب پخته یا کبابی مانند سالمون، ماهی تن یا ساردین
- دانه ها، آجیل و حبوبات بدون نمک
- روغن های گیاهی یا زیتون
در مقابل، مواد غذایی زیر ممکن است کلسترول LDL را افزایش دهند و از این رو باید از مصرف آنها اجتناب شود یا به ندرت مصرف گردند:
- گوشت قرمز untrimmed یا تمیز نشده (حاوی چربی)
- غذاهای سرخ شده
- محصولات پخته شده با چربی های ترانس یا چربی های اشباع شده
- لبنیات پرچرب
- غذاهای دارای روغن هیدروژنه
- روغن های گرمسیری یا tropical
جمع بندی
کلسترول بالا می تواند یک وضعیت نگران کننده باشد، اما در بیشتر موارد، یک سیگنال هشدار دهنده است. تشخیص کلسترول بالا به معنای ابتلا به بیماری قلبی یا سکته مغزی نیست، اما همچنان باید آن را جدی گرفت. اگر شما نیز مبتلا به کلسترول بالا هستید و اقداماتی برای کاهش آن انجام می دهید، به احتمال زیاد خطر بیماری قلبی و سکته در شما کاهش می یابد. تغییرات سبک زندگی که به کاهش کلسترول کمک می کند از سلامت کلی شما نیز حمایت می کند.
نکات پیشگیری به منظور کاهش سطح کلسترول خون
داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی اولین گام مهم در پیشگیری از کلسترول بالا است. در ادامه با برخی از تغییراتی که می توانید از امروز در برنامه روزانه خود به منظور جلوگیری از این وضعیت بگنجانید آشنا خواهید شد:
- ماکارونی سبوس دار را جایگزین ماکارونی معمولی و برنج قهوه‌ای را جایگزین برنج سفید نمایید.
- به جای سس سالاد پرچرب، سالاد را با روغن زیتون و کمی آب لیمو میل کنید.
- حداقل دو وعده ماهی در هفته مصرف کنید.
- نوشابه یا آب میوه را با آب معمولی طعم دار شده با تکه های میوه تازه عوض کنید.
- به جای سرخ کردن گوشت، گوشت و مرغ را بپزید.
- به جای خامه ترش از ماست یونانی کم چرب استفاده نمایید. ماست یونانی طعم مشابهی با خامه ترش دارد دارد.
- به جای انواع شکر، غلات کامل را انتخاب کنید. سعی کنید روی آنها را به جای شکر با دارچین بپوشانید.
ورزش کردن همچنین ممکن است تأثیر مثبتی بر سطح کلسترول شما داشته باشد. اگر بیشتر روز غیر فعال هستید، سعی کنید فعالیت خود را افزایش دهید. برای مثال اگر پشت میز کار می کنید، روی تلفن همراه یا رایانه خود زنگ هشدار تنظیم کنید یا یک ردیاب تناسب اندام بگیرید تا به شما یادآوری کند که هر ساعت ۵ دقیقه بلند شده و حرکت کنید. سعی کنید روزانه حداقل ۳۰ دقیقه ورزش کنید. پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری گزینه های بسیار خوبی هستند. اگر سیگار می کشید، با پزشک در مورد نحوه ترک سیگار صحبت کنید. سیگار خطر ابتلا به موارد زیر را افزایش می دهد:
- کلسترول بالا
- فشار خون بالا
- بیماری های قلبی
- بسیاری از انواع سرطان
اگر از میزان اعداد کلسترول خود آگاهی ندارید، از پزشک خود بخواهید یک آزمایش خون تجویز نماید، به خصوص اگر سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا بیماری قلبی دارید. هرچه زودتر این کار را انجام داده و میزان چربی خون خود را بدانید، زودتر می توانید اقدامات لازم را برای مدیریت آن انجام دهید.
تهیه و تنظیم مطلب توسط تیم تولید محتوای بادی‌من، استفاده از مطالب بدون ذکر منبع ( بادی‌من ) و به منظور مقاصد تجاری پیگرد قانونی دارد.
References
Familial Hypercholesterolemia 101
The effect of quitting smoking on HDL-cholesterol – a review based on within-subject changes
Prevention and Treatment of High Cholesterol (Hyperlipidemia)
سلام. اطلاعات خوبی بود. ممنون. ولی بنظرم این جمله غلطه: “ماکارونی معمولی را جایگزین ماکارونی سبوس دار و برنج سفید را جایگزین برنج قهوه ای نمایید.” منظورتون این بوده که ماکارونی سبوس دار ئ برنج قهوه ای بخوریم اما مفهوم جمله برعکس است.
درود به شما، تشکر از توجهتون بله همینطور هست و تصحیح شد.