واکسینه شدن اتفاقی مهم برای شما، خانواده‌تان، جامعه و دنیا است اما در عین حال می‌تواند اضطراب‌آور هم باشد، مخصوصا اگر برای ماه‌ها در خانه قرنطینه شده‌اید یا درباره واکسیناسیون نگران هستید. یادآوری این موضوع می‌تواند مفید باشد که شما با واکسینه شدن نه تنها از خودتان بلکه از عزیزانتان نیز درمقابل کرونا محافظت می‌کنید. ما با کارشناسان سلامت یونیسف در جنوب آسیا و کارشناسان سلامت WHO در جنوب شرق آسیا صحبت کردیم تا نکات مهم بیشتری در رابطه با کارهایی که باید قبل، حین و بعد از واکسیناسیون در جنوب آسیا انجام دهید، به دست آوریم.
اقدامات پیش از واکسیناسیون کرونا
تحقیق کنید
- درباره انواع واکسن‌های کرونا، نحوه عملکرد آن‌ها و طریقه واکسیناسیون مطالعه کنید .
- با استفاده از منابع معتبر مانند وزارت بهداشت کشورتان، WHO یا یونیسف، مطمئن شوید که به اطلاعات صحیحی از واکسن‌ها استناد می‌کنید.
- صحت اطلاعاتی که از اینترنت و به‌خصوص از منابع ناشناس به دست می‌آورید را بررسی کنید.
- اگر درباره موضوعی شک دارید، با کارکنان نزدیک‌ترین مرکز بهداشت یا کادر درمان صحبت کنید.
وسایل خود را آماده کنید
مطمئن شوید که موارد زیر را به همراه دارید:
- ماسکی که دهان و بینیتان را بپوشاند و محکم و راحت باشد
- ضدعفونی‌کننده دست
- پیامی که درباره نوبت واکسیناسیون خود دریافت کردید
- کارت شناسایی (که برای کشورتان قابل‌قبول است)
- برنامه سفر تا به‌موقع به محل واکسیناسیون برسید
لباسی با آستین‌های شل یا کوتاه بپوشید که آستین‌هایش به‌راحتی بالا برود تا کادر درمان به‌راحتی به بازویتان دسترسی داشته باشند. اگر بیماری یا مشکل سلامتی دارید و یا اگر داروی خاصی از جمله انواع مسکن مصرف می‌کنید، کارمند بهداشت یا کسی که به شما واکسن تزریق میکند را در جریان بگذارید.
اگر به کرونا مبتلا هستید یا علائم آن را دارید، نوبت واکسیناسیون خود را کنسل کنید
اگر در روز نوبت واکسیناسیون خود به کرونا مبتلا هستید یا علائم آن را دارید، به مرکز واکسیناسیون نروید چون ممکن است در آنجا ویروس را به دیگران انتقال دهید. با پیام، تماس یا ایمیل با مرکز واکسیناسیون ارتباط برقرار کنید و آن‌ها در جریان قرار دهید که چون علائم کرونا دارید، در نوبت واکسیناسیون خود شرکت نمی‌کنید. وقتی 14 روز از آخرین باری که علائم کرونا داشتید گذشت، می‌توانید واکسن بزنید.
در مرکز واکسیناسیون هنگام تزریقواکسن کرونا
وقتی بیرون از مرکز واکسیناسیون در صف منتظرید یا وقتی که داخل مرکز واکسیناسیون هستید:
- تمام مدت از ماسک استفاده کنید.
- وقتی ماسک به‌درستی روی صورتتان قرار گرفت، دیگر آن را لمس نکنید.
- حداقل فاصله 1 متری بین خودتان و دیگران را رعایت کنید.
- بعد از تماس با دستگیره در، سطوح یا وسایل، دستتان را بشویید یا ضدعفونی کنید.
- صورتتان را لمس نکنید.
در حین واکسیناسیون کرونا
تمام واکسن‌های کرونا، صرف‌نظر از شرکت تولیدکننده آن، به شیوه یکسانی تزریق می‌شوند. واکسن به درون ماهیچه‌های بازوی شما تزریق می‌شود. تزریق نباید بیش از چند ثانیه طول بکشد و ممکن است کمی درد ایجاد کند.
هنگام واکسیناسیون نیز همچنان از ماسک استفاده کنید و برای حفظ ایمنی، صورتتان را در جهت مخالف صورت تزریق‌کننده واکسن نگه دارید.
اگر عصبی یا مضطرب هستید:
- به یاد داشته باشید که این فقط یک تزریق کوچک است که می‌تواند زندگیتان را نجات دهد.
- به آرامی نفس‌های عمیق بکشید.
- به سوزن نگاه نکنید.
پس از واکسیناسیون چکار باید کرد
منتظر عوارض جانبی جزئی باشید
عوارض جانبی پس از واکسیناسیون، عادی و قابل‌انتظار هستند. این عوارض جانبی نشان‌دهنده این هستند که بدنتان در حال ایجاد ایمنی است. عوارض جانبی رایج که در واکسن‌های کرونا مشاهده شده‌اند، عبارتند از:
- کمی درد، تورم و قرمزی در محل تزریق
- تب و لرز خفیف
- خستگی
- سردرد
- درد مفاصل یا عضلات
این عوارض جانبی معمولا در عرض چند روز از بین می‌روند.
برای دوره نظارت، در مرکز واکسیناسیون بمانید
پس از واکسینه شدن، باید حدود 15-30 دقیقه در محوطه نظارت بمانید. این کار برای کنترل واکنش شما به واکسن و اطمینان از عدم رخداد عوارض جانبی شدید است. عوارض جانبی شدید بسیار نادر هستند اما ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- خارش
- غش کردن
- استفراغ
- واکنش‌های آلرژیک شدید
- خس‌خس سینه، مشکلات تنفسی یا تنگی نفس
اگر با هر یک از این عوارض جانبی مواجه شدید، سریعا به یکی از کارکنان اطلاع دهید. عوارض جانبی شدید اگرچه بسیار نادر هستند اما معمولا در 30 دقیقه اول پس از تزریق واکسن ظاهر می‌شوند. ماندن شما در محوطه نظارت به این معنی است که برای این شرایط نادر، کمک‌های مناسب در دسترس است.
برای نوبت دوم تزریق واکسن آماده شوید
بیشتر واکسن‌های کرونا برای اثرگذاری نیاز به دو دوز دارند یعنی شما باید دو بار و با فاصله 4-12 هفته‌ای واکسینه شوید. قبل از اینکه از محل واکسیناسیون دوز اول خود خارج شوید، مطمئن شوید که واکسن تزریقی شما یک دوز دارد یا دو دوز و اگر دو دوز دارد، از نوبت تزریق دوز دوم مطلع شوید و برای آن زمان‌بندی و برنامه‌ریزی کنید.
اگر واکسن شما دو دوز دارد، حتی اگر پس از دوز اول دچار عوارض جانبی شدید، باید دوز دوم را نیز دریافت کنید، مگر اینکه کارکنان بهداشت یا دکتر به شما بگویند که نباید دوز دوم را تزریق کنید.
در خانه مراقب خودتان باشید
در صورت بروز عوارض جانبی، ممکن است به‌مدت چند روز توانایی شما برای انجام فعالیت‌های روزانه‌تان را تحت تاثیر قرار بگیرد. برخی ممکن است به‌مدت 1-2 روز دچار تب، درد عضلات و تورم، قرمزی، درد و احساس سوزن سوزن شدن در محل تزریق شوند. زیاد مایعات مصرف می‌کنید. می‌توانید برای تسکین این عوارض، مقداری پاراستامول مصرف کنید. اگر پاراستامول مصرف می‌کنید، دوز مصرفی موجود در دستورالعمل داروساز یا تولیدکننده را رعایت کنید. اگر عوارضتان شدید است یا بیش از یک هفته باقی مانده است، به کارمند سلامتی که برای شما واکسن تزریق کرد، اطلاع دهید.
مراقب بازویی که واکسن به آن تزریق شده است، باشید
می‌توانید با قرار دادن یک دستمال خنک، تمیز و مرطوب روی محل تزریق، درد یا ناراحتی را در بازویتان کاهش دهید.
تاریخ نوبت دوم تزریق واکسنتان را در تقویم علامت بزنید
همانطور که گفته شد بیشتر واکسن‌های کرونا برای اثرگذاری، به دو دوز نیاز دارند. مدتی طول می‌کشد تا بدنتان ایمنی ایجاد کند. اگر واکسنی که تزریق می‌کنید به دو دوز نیاز دارد، ممکن است تا دو هفته پس از تزریق دوز دوم، بدنتان در مقابل ویروس ایمن نباشد.
در واکسن‌های دو دوزی، ممکن است بین دوز اول و دوم چند هفته فاصله باشد. بنابراین نباید نوبت تزریق دوز دوم خود را فراموش کنید. تاریخ نوبت دوم تزریق واکسن خود را در تقویم علامت بزنید و اطلاعات مربوط به آن را در مکانی امن قرار دهید.
کارهای مربوط به پیشگیری از کرونا را همچنان ادامه دهید
پس از واکسینه شدن نیز همچنان اقدامات پیشگیرانه را ادامه دهید زیرا واکسن‌های کرونا در جلوگیری از ابتلای افراد به ویروس موثر بوده‌اند اما هنوز مشخص نیست که آیا از انتقال ویروس به دیگران هم جلوگیری می‌کنند یا خیر.
با انجام کارهای زیر به محافظت از خودتان و دیگران کمک کنید:
- شستن دست‌هایتان با آب و صابون برای حداقل 20 ثانیه یا استفاده از ضدعفونی‌کننده دست، هر چقدر که می‌توانید
- رعایت حداقل فاصله 1 متری با دیگران
- ملاقات با افراد در فضاهایی با تهویه مناسب یا در فضاهای باز
- استفاده از ماسک هنگامی که نمی‌توانید از دیگران فاصله بگیرید یا در یک مکان عمومی هستید
رعایت این موارد، به‌ویژه، تا دو هفته پس از تزریق دوز دوم اهمیت دارد زیرا در طول این مدت، بدن شما همچنان در حال ایجاد ایمنی در مقابل ویروس است.
واکسیناسیون خود را به اشتراک بگذارید و جشن بگیرید
واکسینه شدن لحظه‌ای مهم و آرامشی بزرگ است. از آن لذت ببرید! این کار در فرهنگسازی تزریق واکسن کمک میکند و اصلا چیز بدی نیست.
درمورد تجربیاتتان با دیگران صحبت کنید
دیگران را تشویق به تزریق واکسن کنید و در مورد روند واکسیناسیون و احساس خود با آن‌ها صحبت کنید.
منبع: یونیسف٬ سازمان بهداشت جهانی
Source
What to do before, during and after getting vaccinated for COVID-19
